Miễn Dịch Tế Bào Là Gì? Lá Chắn Vững Chắc Bảo Vệ Cơ Thể Khỏi Ung Thư

Trong hệ thống phòng thủ phức tạp của cơ thể, bên cạnh miễn dịch dịch thể với các kháng thể quen thuộc, miễn dịch tế bào đóng vai trò là tuyến phòng thủ trực tiếp, mạnh mẽ và vô cùng quan trọng. 

Định nghĩa Miễn Dịch Tế Bào:

Miễn dịch tế bào (miễn dịch qua trung gian tế bào) là một phản ứng miễn dịch không dựa trên kháng thể. Thay vào đó, nó hoạt động bằng cách kích hoạt các thực bào, tế bào lympho T gây độc tế bào đặc hiệu với kháng nguyên và giải phóng cytokine để đối phó với các tác nhân lạ.

Các Thành Phần Chính Tham Gia Vào Miễn Dịch Tế Bào:

Hệ thống miễn dịch tế bào bao gồm nhiều loại tế bào T khác nhau, mỗi loại đảm nhiệm một vai trò riêng biệt

Tế bào T gây độc tế bào (Cytotoxic T lymphocytes – CTLs hay CD8+ T cells):

Đây là những “sát thủ” chủ lực của hệ thống miễn dịch tế bào. CTLs nhận diện các tế bào bị nhiễm virus, vi khuẩn nội bào, tế bào ung thư thông qua các phân tử kháng nguyên MHC lớp I trên bề mặt tế bào đích. Sau khi nhận diện, CTLs sẽ giải phóng các chất độc như perforin và granzyme, tạo lỗ thủng trên màng tế bào đích và kích hoạt quá trình tự hủy (apoptosis) của tế bào đó.

Tế bào T hỗ trợ (Helper T lymphocytes – Th cells hay CD4+ T cells):

Tế bào T hỗ trợ đóng vai trò “chỉ huy” và điều phối hoạt động của toàn bộ hệ thống miễn dịch, bao gồm cả miễn dịch tế bào và miễn dịch dịch thể. Chúng nhận diện kháng nguyên thông qua các phân tử kháng nguyên MHC lớp II trên bề mặt các tế bào trình diện kháng nguyên (Antigen-Presenting Cells – APCs) như tế bào tua (dendritic cells), đại thực bào (macrophages) và tế bào lympho B. Sau khi được kích hoạt, tế bào T hỗ trợ sẽ giải phóng các cytokine (các phân tử tín hiệu) để:

• Kích thích sự tăng sinh và biệt hóa của tế bào T gây độc tế bào.
• Hỗ trợ hoạt động của tế bào B trong sản xuất kháng thể.
• Tăng cường chức năng của các tế bào miễn dịch khác như đại thực bào và tế bào NK (Natural Killer cells).

Tế bào T điều hòa (Regulatory T lymphocytes – Tregs):

Các tế bào T điều hòa đóng vai trò quan trọng trong việc duy trì sự cân bằng của hệ thống miễn dịch và ngăn chặn các phản ứng tự miễn dịch quá mức. 

Tế bào T nhớ (Memory T lymphocytes):

Sau khi phản ứng miễn dịch ban đầu kết thúc, một số tế bào T gây độc và tế bào T hỗ trợ sẽ trở thành tế bào T nhớ. Các tế bào này có tuổi thọ cao và có khả năng phản ứng nhanh chóng và mạnh mẽ hơn khi cơ thể tiếp xúc lại với cùng một loại kháng nguyên trong tương lai, tạo ra trí nhớ miễn dịch.

Cơ Chế Hoạt Động Của Miễn Dịch Tế Bào:

Quá trình hoạt động của miễn dịch tế bào diễn ra theo các bước chính sau:

• Trình diện kháng nguyên: Các tế bào trình diện kháng nguyên (APCs) như tế bào tua sẽ bắt giữ và xử lý các kháng nguyên. Sau đó, chúng trình diện các mảnh kháng nguyên này trên bề mặt tế bào của mình, gắn với các phân tử MHC lớp I hoặc MHC lớp II.
• Nhận diện kháng nguyên: Các tế bào T có thụ thể đặc hiệu (T cell receptor – TCR) trên bề mặt sẽ nhận diện các phức hợp kháng nguyên-MHC trên tế bào APCs. Tế bào T gây độc tế bào nhận diện kháng nguyên trên MHC lớp I, trong khi tế bào T hỗ trợ nhận diện kháng nguyên trên MHC lớp II.

• Kích hoạt tế bào T: Sự nhận diện kháng nguyên, cùng với các tín hiệu đồng kích thích từ tế bào APCs, sẽ kích hoạt tế bào T. Tế bào T sẽ tăng sinh, biệt hóa thành các tế bào effector (tế bào T gây độc hoạt động, tế bào T hỗ trợ hoạt động) và tế bào nhớ.
• Tiêu diệt tế bào đích (đối với tế bào T gây độc): Các tế bào T gây độc hoạt động sẽ di chuyển đến vị trí của các tế bào bị nhiễm bệnh hoặc tế bào ung thư. Chúng nhận diện các tế bào này thông qua phức hợp kháng nguyên-MHC lớp I trên bề mặt của chúng và giải phóng các chất độc để tiêu diệt tế bào ung thư.
• Điều phối phản ứng miễn dịch (đối với tế bào T hỗ trợ): Các tế bào T hỗ trợ hoạt động giải phóng cytokine để điều chỉnh hoạt động của các tế bào miễn dịch khác, tăng cường khả năng phòng thủ của cơ thể.
• Hình thành trí nhớ miễn dịch: Một số tế bào T đã được kích hoạt sẽ trở thành tế bào T nhớ, giúp cơ thể phản ứng nhanh chóng và hiệu quả hơn trong lần tiếp xúc với cùng một mầm bệnh sau này.

Vai Trò Quan Trọng Của Miễn Dịch Tế Bào:

Miễn dịch tế bào đóng vai trò then chốt trong việc bảo vệ cơ thể chống lại nhiều loại tác nhân gây bệnh và các tình trạng bệnh lý khác

• Chống lại virus và vi khuẩn nội bào: Miễn dịch tế bào, đặc biệt là tế bào T gây độc, là tuyến phòng thủ chính chống lại các tác nhân gây bệnh.
• Tiêu diệt tế bào ung thư: Các tế bào T gây độc có khả năng nhận diện và tiêu diệt các tế bào ung thư. Miễn dịch tế bào đóng vai trò quan trọng trong việc ngăn chặn sự phát triển và di căn của khối u.
• Đào thải tế bào bị nhiễm bệnh hoặc tổn thương: Miễn dịch tế bào giúp loại bỏ các tế bào bị nhiễm virus, vi khuẩn hoặc bị tổn thương, góp phần duy trì sự khỏe mạnh của các mô và cơ quan.
• Tham gia vào phản ứng thải ghép: Trong trường hợp ghép tạng, miễn dịch tế bào nhận diện các tế bào ghép là “lạ” và có thể gây ra phản ứng thải ghép.
• Điều hòa hệ thống miễn dịch: Tế bào T điều hòa giúp duy trì sự cân bằng của hệ thống miễn dịch và ngăn ngừa các bệnh tự miễn dịch.

Hãy theo dõi chúng tôi để cập nhật những tin tức sức khoẻ mới nhất tại:

SETA Việt Nam

Fanpage: https://www.facebook.com/setavietnam

Youtube: https://www.youtube.com/@SETAVIETNAM

Tiktok: https://www.tiktok.com/@setavietnam

Địa chỉ: Tầng 2, Tháp A, Toà D2 – đường Giảng võ, TP Hà nội.

Hotline: 0349 65 65 11

Thời gian làm việc: Thứ 2 – Thứ 7: 8:00am – 6:00pm